Książki, zgodnie z łacińską sentencją habent sua fata libelli, też mają swój los. Dlatego na wstępie w imieniu całego redakcyjnego Zespołu apeluję do Was, Drodzy Mieszkańcy oraz Zalubieńcy Podhala i jego Królewskiego Miasta: Nie bądźcie obojętni na los swego reprezentacyjnego rocznika. Nie bądźcie, lecz masowym odbiorem przyjmijcie go do rąk Waszych! Wzorem lat poprzednich również i ten, 24 tom „Almanachu” jest obszerny pod względem tematycznym. Jego przeto lektura powinna pobudzać do różnych doznań i refleksji. Zacząć nam je trzeba od zadumy rodzącej się na kanwie wspomnień i poezji poświęconych pamięci Marka Fryźlewicza. Zadumy wyzwalanej bólem odejścia, ale także przypominającej nam, że nie jesteśmy włodarzami naszego losu. Trzeba podkreślić, że ten wybitny Syn podhalańskiej Skalnicy, wieloletni burmistrz mocno wrośnięty w pejzaż Nowego Targu, był wielkim orędownikiem i dobrodziejem Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i „Almanachu”. Doceniał potrzebę ich istnienia i usilnie je wspierał, zarówno decyzjami, jak i własną literacką twórczością. Zadumę nad człowiekiem oraz ludzką przyjaźnią bez wątpienia pogłębiają postacie innych wielkich, przedstawionych na dalszych kartach w Liście Nieobecnych: Aleksandry Szurmiak-Boguckiej, Bogusława Giełczyńskiego, Marka Fryźlewicza, ks. prałata Andrzeja Fryźlewicza, Piotra Grzesika, Jana Mikołajskiego i Stanisława Watychy.
Zgłębiając Ich życie wśród nas i dla nas, trzeba dziękować losowi za wspólne z Nimi ścieżki doczesnego bytowania. Te wszystkie refleksje po części nabierają szczególnego wyrazu wobec obecnego trudnego czasu. Czasu ukazującego cienką nić człowieczego życia, przesiąkniętego dewaluacją wartości, brakiem współpracy między ludźmi oraz poplątaniem ich języków. Niechże zatem, jakoby kojący plaster, łagodzi te odczucia lektura artykułów zawartych w dziale Z przeszłości Miasta i regionu. Warto wgłębić się w teksty traktujące o Kopcu Nowotarskim i wieży wodnej na nowotarskiej stacji kolejowej. Zagadnienia te przykuwały uwagę wielu ludzi, zaś obecnie stanowią swoistą inspirację do nowych renesansowych dokonań. Z kolei wiadomości o dziejach Polskiego Spisza i Orawy w granicach Rzeczypospolitej, wydarzeniach kampanii wrześniowej w okolicach Raby Wyżnej i Skawy, również niezbyt odległej historii odrodzonego po części z popiołów Teatru „Rabcio” – to nie tylko proste poszerzenie naszej wiedzy. To także odsłanianie ludzkiego trudu i poświęceń dla drugich, a zarazem możliwość pogłębienia świadomości własnego bytowania jako drobnego ogniwa w potężnym łańcuchu łączącym pracę przeszłych i przyszłych pokoleń. Mocną kontynuację tych wątków znajdujemy również w pozycjach zawartych w Pracach i materiałach etnograficznych. Przenoszą nas one w świat podhalańskiego nazewnictwa geograficznego, trudnego okresu okupacji, tatrzańskiego obyczaju oczepin, wigilijnych zwyczajów pod Turbaczem oraz elementów historii kuśnierstwa w Nowym Targu i owczarstwa górskiego. Wachlarz tej problematyki wydaje się być szeroki, a jego składowe odległe. Ale to przecież na różnorodności osadzona jest specyfika Podhala. To ona jest wartością naszej Ziemi i jej mieszkańców. Po tych wątkach związanych z organiczną pracą miło będzie cofnąć się i otworzyć Skrzynię z poezją daną wierszami: Wandy Szado-Kudasikowej, Izabeli Wójcik, Krzysztofa Kokota, Joanny Słodyczki, Renaty Lipkowskiej, Elżbiety Kolusz i Roberta Kowalczyka. Na pewno nastroją one nasze wnętrza na wyższe tony. Wypada tu zauważyć, że Skrzynia jest nową pozycją tematyczną w „Almanachu”. Duża różnorodność cechuje również tradycyjny już dział zatytułowany Miscellanea. Od rozważań na temat rozwoju świata i cywilizacji na drodze realizacji przyrodniczej istoty wolności, poprzez potrzebny w życiu klucz do sukcesu, w tym przypadku w obszarze mody, przechodzimy do kształtowania wrażliwości młodych ludzi podczas recytatorskiego konkursu oraz projektu wpisanego w historię i kulturę pogranicza polsko-słowackiego. Na kolejnych kartach są publikacje działu Pamiętniki. Wspomnienia. Portrety. Tę część inicjują prezentacje sylwetek Macieja Sieczki i Wojciecha Tylki Sulei – jednych z najznaczniejszych o góralskim rodowodzie, którzy zdobywali i otwierali tatrzański świat dla nas i dla wielu najwybitniejszych Polaków. Podobnie trzeba skupić uwagę na postaciach: Jakuba Królczyka żyjącego w świecie baśniowych metafor, wspaniałej poetki Katarzyny Kracik widzianej oczami syna oraz Antoniny Łopaty, która góralskością i ścisłą wiedzą mocno zaznaczyła swoją obecność w murach Akademii Górniczo-Hutniczej. Uwagę przykuwa też wspomnienie Krwawej Wigilii, przykrych losów schroniska na Lubaniu oraz przypowieść Piotra Borowego dlaczego Spisz, Orawa i Czadeckie ku Rzeczypospolitej inklinacje mają. A po tym wszystkim dochodzimy do Recenzji nowych pozycji książkowych. Pozycji, które zasługują na lekturę i nakazują nam, Podhalańcom, gratulować i dziękować ich autorom za te dokonania. Ponieważ zdążyłem się z nimi zapoznać, przeto osobiście czynię to i kieruję głęboki ukłon uznania do Adama Sawiny, Stanisławy Trebuni-Staszel i Krystyny Waniczek. Tę przedstawioną całość zamyka Kronika nowotarska, będąca trwałym znakiem istotnych wydarzeń w 2019 roku.
Dostojni i Drodzy Czytelnicy!
Myślę, że jest w czym wybierać, co analizować i o czym dyskutować. Zachęcam! A ponawiając wyrażony na wstępie apel, zwyczajem akademickim winszuję, by w pracy zgłębiania „Almanachu Nowotarskiego” A. D. 2020 było Wam dobrze, radośnie i bogato.
Z pozdrowieniami i wyrazami szacunku!
Stanisław A. Hodorowicz
