Żegnamy Cię nasz Przyjacielu!
Zarząd Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Redakcja Almanachu Nowotarskiego z wielkim smutkiem przyjęła wiadomość o odejściu Zbigniewa Krauzowicza. Miał jeszcze tyle planów. Mówi się, że nie ma ludzi niezastąpionych… ale chyba nie w tym przypadku. Był człowiekiem jedynym w swoim rodzaju. Bezinteresowny, życzliwy, pełen pasji, chętny do pomocy, nawet jeżeli czas mu nie pozwalał, zawsze był. Miał w sobie autentyczną dobroć i radość. Opanowany, uśmiechnięty, ufał Bogu i ludziom. Szczęśliwy, kiedy mógł pomóc. Bez jego udziału nie odbyła się żadna promocja Almanachu Nowotarskiego, Kwesta Nowotarska, czy wydarzenie organizowane przez Towarzystwo. Jeszcze podczas pobytu w szpitalu pytał z niepokojem, czy zostaną umieszczone jego zdjęcia w jubileuszowym numerze. Było to dla niego bardzo ważne, ponieważ wiedział, że dzięki nimi pozostanie w pamięci. Zbysiu, będzie nam Cię brakowało.
Zarząd Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Nowym Targu składa serdeczne podziękowanie Wojciechowi Groniowi, prezesowi Związku Podhalan o/Nowy Targ, za zaproszenie na niezwykłe wydarzenie, jakim była promocja 10-tomowego albumu pt. „KRAKOWIACY, LACHY, GÓRALE – stroje wsi małopolskiej”. Podziękowanie kierujemy również w stronę wicedyrektora Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu Piotra Gąsienicy, z rąk którego Towarzystwo otrzymało tą wyjątkową publikację. Dzięki niej biblioteka Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk wzbogaciła się o kolejne, wyjątkowe dzieło o tematyce historyczno – regionalnej.
Każdy z dziesięciu tomów to bogactwo treści i unikatowych zdjęć. Tych współczesnych i tych archiwalnych. Przepięknie wydany zarówno pod względem merytorycznym, jak i edytorskim album jest efektem realizowanego przez MCK SOKÓŁ projektu badawczo – dokumentacyjnego pod nazwą „Małopolska Źródłem Tradycji”, finansowanego z funduszy europejskich.
Nieczęsto się zdarza, by promocja jakiegoś wydawnictwa zmieniała się w pasjonujące widowisko, niosła mnóstwo wzruszeń i etnograficznej wiedzy. A taka właśnie była prezentacja imponującego albumu „Rodzinne zwyczaje i obrzędy mieszkańców pogranicza polsko-słowackiego Nowy Targ – Kieżmark”.
Lokomotywy tego transgranicznego przedsięwzięcia były dwie: po polskiej stronie dr hab. Stanisława Trebunia-Staszel, dyrektor Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ i redaktor naczelna Almanachu Nowotarskiego, a po stronie słowackiej Erika Cintulová – dyrektor Muzeum w Kieżmarku. Koordynatorka projektu to natomiast Katarzyna Put, kierująca wydziałem promocji w nowotarskim magistracie, przy aktywnej współpracy Iwony Króżel.
27 stycznia 1945 r. Armia Czerwona wyzwoliła ok. 7 tysięcy więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz – Birkenau, w którym w czasie II wojny światowej straciło życie ponad milion ludzi. Również w tym dniu przypada Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Tego dnia oprócz pamięci o ofiarach, warto przypomnieć sylwetki tych bohaterów, którzy w tak trudnych i nieludzkich warunkach starali się nieść pomoc więźniom. Jedną z takich postaci był Marian Gach, który po zakończeniu działań wojennych zamieszkał w Nowym Targu. Ważnym wydarzeniem w jego działalności był aktywny udział w wykryciu tzw. planu Molla. Plan zakładał zbombardowanie KL Auschwitz i KL Buchenwald, a następnie zrzucenie odpowiedzialności na aliantów.
O kulisach tej akcji i historii Mariana Gacha będzie można przeczytać w tegorocznym numerze Almanachu Nowotarskiego.
Arkadiusz Stefaniak - Guzik
19 stycznia 1945 r., wobec błyskawicznych postępów wielkiej ofensywy wojsk sowieckich, która w połowie stycznia ruszyła znad Wisły, Dowódca Armii Krajowej (Dowódca Sił Zbrojnych w Kraju) gen. bryg. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydał ostatnie rozkazy do żołnierzy AK. Dla upamiętnienia tego ważnego wydarzenia, Arkadiusz Stefaniak - Guzik opracował interesujące życiorysy trzech członków Zgrupowania „Żelbet” AK z Krakowa, którzy mieszkali po wojnie w Nowym Targu i tu spoczywają. Pierwszy z nich przedstawia tekst i materiały o Irenie Michajłów - Ćwiertni. Zachęcamy Państwa do lektury.
19 stycznia 1945 r. generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. W ostatnim rozkazie napisał: „Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą. W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce oraz by Wam ułatwić dalszą pracę - z upoważnienia Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zwalniam Was z przysięgi i rozwiązuję szeregi AK. W imieniu służby dziękuję Wam za dotychczasową ofiarną pracę Wierzę głęboko, że zwycięży nasza Święta Sprawa, że spotkamy się w prawdziwie wolnej i demokratycznej Polsce. Niech żyje Wolna, Niepodległa, Szczęśliwa Polska”.
W imieniu Pana Burmistrza Grzegorza Watychy oraz autorów publikacji, serdecznie zapraszamy na promocję książki pt: „Rodzinne zwyczaje i obrzędy mieszkańców pogranicza polsko-słowackiego Nowy Targ-Kieżmark” – „Rodinné zvyky a obrady obyvateľov poľsko-slovenského pohraničia”, która odbędzie się w dniu 27 stycznia 2022 r. w sali widowiskowo-kinowej Miejskiego Centrum Kultury w Nowym Targ, Al. Tysiąclecia 37, Nowy Targ, godz. 18:00.
Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Nowym Targu,
ul. Rynek 11 (oficyna)
34-400 Nowy Targ
Biuro otwarte: wtorki i czwartki od 16:00 do 18:00
konto: 86 8791 0009 0000 0011 3696 0001
NIP 735-23-89-667
Polecamy kolejną publikację naukową wydaną pod auspicjami PTPN w Nowym Targu autorstwa historyka i archiwisty Barbary Słuszkiewicz pt. Dzieje Rynku w Nowym Targu. Zabudowa, mieszkańcy i użytkownicy (1719–1945). Książka Barbary Słuszkiewicz ukazała się w roku szczególnym dla Nowego Targu, w 670-rocznicę lokacji miasta. Prace nad książką trwały 9 lat, wydanie było poprzedzone 2,5-letnim cyklem 40 wykładów, poświęconych historii poszczególnych kamieniczek w Rynku. Publikacja liczy prawie 600 stron, zawiera ponad 150 fotografii, w tym wiele opublikowanych po raz pierwszy, 46 map, rycin i planów oraz 115 dawnych reklam i ogłoszeń.